Wyciągi spalin

Zdecydowana większość czynności regulacyjnych i diagnostycznych jest wykonywana wyłącznie przy uruchomionym silniku pojazdu, który znajduje się na stanowisku w warsztacie.

Toksyczne oddziaływanie spalin, podczas wykonywania czynności diagnostycznych może mieć negatywny wpływ na zdrowie diagnosty.

Paliwa silnikowe stanowią mieszaninę węglowodorów różniących się budową chemiczną i wynikającymi stąd właściwościami chemicznymi. Węglowodory podczas spalania ulegają rozpadowi na składniki podstawowe węgiel C i wodór W.

Spalanie jest zupełne jeśli produktami reakcji są związki, które nie mogą ulec dalszemu utlenianiu. Warunkiem koniecznym do spalania zupełnego jest dostateczna ilość tlenu.

Przy spalaniu zupełnym benzyny, pozbawionej domieszki:

• wodór H łączy się z tlenem O₂i daje wodę H₂O, która w temperaturze wydechu występuje w postaci pary wodnej,
• węgiel C łączy się z tlenem O₂i daje dwutlenek węgla.

Pozostałe gazy będące składnikami powietrza, jak azot (N) trudno wchodzą lub nie wchodzą w żadne związki, a więc w znacznie mniejszym stopniu wpływają negatywnie na organizm ludzki.

Praktycznie w silniku występuje spalanie niezupełne paliwa zawierającego dodatki i zanieczyszczenia, co sprawia, że w spalinach znajdują się:

• azot (N₂) - jest produktem zużycia tlenu zawartego w mieszance paliwowo-powietrznej,
• tlen (O₂) - jego ilość jest uzależniona od tego ile pozostało go z mieszanki paliwowo-powietrznej. Jego zawartość w spalinach wynosi około 1%,
• tlenek węgla (CO) - jest to produkt nie dokończonego spalania węgla w wyniku zbyt małej ilości tlenu, oraz zbyt krótkiego czasu do zupełnego spalenia. Jest bezbarwnym i bezwonnym gazem trującym. Jego zawartość w spalinach wynosi 10%,
• dwutlenek węgla (CO₂) - nie jest gazem trującym. Jego zawartość w spalinach wynosi około 14-16%,
• węglowodory (HC) - są to nie spalone lub częściowo spalone cząstki paliwa, Przyczyny ich powstawania są takie same jak tlenku węgla. Są związkami szczególnie trującymi i mają działanie rakotwórcze,
• tlenki azotu (NO_X),
• związki ołowiu i siarki to składniki pochodzące z dodatków i zanieczyszczeń paliw.

Spaliny samochodowe zawierają znaczne ilości szkodliwych dla zdrowia związków, które w określonych stężeniach mogą doprowadzić do ciężkich zatruć, a nawet do śmierci. Wnikają one do organizmu przede wszystkim przez drogi oddechowe. Objawami tego typu zatrucia mogą być: ból głowy, niepokój, senność, oraz ograniczenie zdolności myślenia.

Zmieniające się ciągle przepisy wymuszają stosowanie urządzeń diagnostycznych, które wymagają ciągle koncentracji diagnosty na jak najwyższym poziomie, a wpływ toksycznych substancji zawartych w spalinach temu nie sprzyja.

Wiadomo nie od dziś, że dbanie o higienę pracy przez pracodawcę poprawia jej efektywność a więc powiększa również jego zysk. Pracownicy o dobrym stanie zdrowia są zasobem bezcennym. Tacy pracownicy, którym nic nie dolega i są zadowoleni pracują o wiele wydajniej. Stąd wniosek, że warto inwestować w sprzęt poprawiający higienę pracy a nie skracać proces technologiczny, a takie inwestycje przyniosą z czasem same korzyści.

Stosuje się różne metody zmniejszania szkodliwego działania spalin w warsztacie. Ogólna wentylacja warsztatu powoduje ciągły napływ czystego powietrza. Zmniejsza ona w niewielkim stopniu tzw. martwe przestrzenie warsztatu. Często stosowanym sposobem jest rozrzedzanie spalin napływającym świeżym powietrzem, poprzez pozostawianie otwartych drzwi warsztatu. Żeby zwiększyć jego wymianę często dodatkowo stosuje się wentylatory. Wytwarzają one podciśnienie w obszarze rury wydechowej pojazdu. Jest to jednak tylko półśrodek, ponieważ toksyczne składniki spalin są absorbowane przez odzież, sprzęt i inne przedmioty znajdujące się wewnątrz warsztatu. Ta metoda usuwania spalin powoduje jednak ciągłe wyziębianie warsztatu w okresie zimowym, co dodatkowo może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie diagnosty.

Dlatego bardzo ważnym elementem wyposażenia stanowiska naprawczo-diagnostycznego są profesjonalne a zarazem skuteczne odciągi spalin samochodowych włączane nawet przy krótkotrwałych próbach, z którymi wiąże się uruchomienie silnika. Taki wyciąg spalin odprowadza spaliny bezpośrednio z rury wydechowej pojazdu stojącego na stanowisku diagnostycznym.

W przypadku Stacji Kontroli Pojazdów wymogiem ustawowym jest wyposażenie stanowiska diagnostycznego w taki wyciąg spalin. Zgodnie z wytycznymi Instytutu Transportu Samochodowego wyciąg spalin powinien mieć następującą konstrukcję:

• w jego skład powinien wchodzić zespół wentylator-silnik, zapewniający wymagany wydatek,
• końcówka ssawna przewodu wyciągowego powinna umożliwiać wsunięcie do rury wydechowej badanego pojazdu sondy pobierającej spaliny przy pomiarach toksyczności spalin lub zadymienia, zgodnie z obowiązującymi przepisami,
• przewód wyciągowy wyciągu spalin powinien być elastyczny, szczelny oraz wyposażony w końcówkę ssawną, umożliwiającą odebranie spalin niezależnie od konstrukcji końca rury wydechowej pojazdu,
• jeżeli wyciąg spalin jest wyposażony w zacisk mocujący końcówkę ssawną na rurze wydechowej pojazdu, to zacisk ten ma zapewniać pewne połączenie wyciągu i rury wydechowej oraz umożliwiać szybkie i bez użycia narzędzi rozłączenie, gdy pojazd opuszcza stanowisko kontrolno-pomiarowe,
• posiadać mechanizm balansowy podwieszający przewód wyciągowy w części środkowej lub w bęben samoczynnie zwijający przewód wyciągowy, względnie inny mechanizm zabezpieczający przewód ssący przed uszkodzeniem mechanicznym,
• dla wyciągów z szyną przejezdną, powinien być wyposażony w mechanizm automatycznie rozłączający urządzenie i pojazd w momencie opuszczania przez pojazd stanowiska kontrolno-pomiarowego,
• dla wyciągów z szyną przejezdną, powinien on zapewniać szczelność kanału odprowadzającego spaliny na całej długości, jak również w miejscu współpracy z wózkiem przesuwnym po szynie,
• posiadać układ sygnalizujący włączenie urządzenia.

Poza tym minimalne średnice przewodu odprowadzającego spaliny:

• 100 mm dla wyciągów spalin do pojazdów o dopuszczalnej masy całkowitej do 3,5 t,
• 150 mm dla wyciągów spalin do pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t.

* minimalny wydatek zespołów (przy wlocie końcówki ssawnej):

• 400 m³/h dla wyciągów spalin do pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t,
• 1300 m³/h dla wyciągów spalin do pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t.

* minimalna odporność termiczna przewodów wyciągów i urządzeń mocujących wyciąg do rury wydechowej powinna wynosić 150 °C.

Ponadto wyciąg spalin powinien być przystosowany do pracy wielozmianowej, oraz zapewniać prawidłowe jego użytkowanie przy jednoosobowej obsłudze.

Nie jest już dzisiaj nowością wyposażenie serwisu samochodowego w instalacje wyciągania spalin. Rozwiązania techniczne są dobierane indywidualnie do sytuacji tzn. wielkości warsztatu, liczby niezbędnych punktów wyciągu spalin itd. W chwili obecnej są do wyboru następujące rodzaje wyciągów spalin:

• indywidualne odciągi proste pojedyncze,
• indywidualne odciągi proste podwójne,
• indywidualne wyciągi bębnowe (zwijacze bębnowe),
• instalacje kanałowe podpodłogowe,
• instalacje kanałowe nadpodłogowe wózkiem przejezdnym.

Dzięki tej gamie urządzeń możliwe jest optymalne dobranie właściwego rozwiązania do potrzeb, wymagań i możliwości. Każde z wymienionych rozwiązań ma swoje uzasadnienie przy konkretnym rozwiązaniu.

Nie jest już dzisiaj nowością wyposażenie serwisu samochodowego w instalacje wyciągania spalin. Rozwiązania techniczne są dobierane indywidualnie do sytuacji tzn. wielkości warsztatu, liczby niezbędnych punktów wyciągu spalin itd. W chwili obecnej są do wyboru następujące rodzaje wyciągów spalin:

• indywidualne odciągi proste pojedyncze,
• indywidualne odciągi proste podwójne,
• indywidualne wyciągi bębnowe (zwijacze bębnowe),
• instalacje kanałowe podpodłogowe,
• instalacje kanałowe nadpodłogowe wózkiem przejezdnym.

Dzięki tej gamie urządzeń możliwe jest optymalne dobranie właściwego rozwiązania do potrzeb, wymagań i możliwości. Każde z wymienionych rozwiązań ma swoje uzasadnienie przy konkretnym rozwiązaniu.

W małych stacjach obsługowo-naprawczych najczęściej stosuje się instalacje tworzone na bazie indywidualnych odciągów prostych pojedynczych i podwójnych oraz z indywidualnych wyciągów bębnowych. Wybór konkretnego rozwiązania zależy od ich funkcjonalności i walorów użytkowych w danej sytuacji. Ta grupa wyciągów służy do odciągania spalin ze stanowisk stacjonarnych. Zaletą tego typu rozwiązań jest nieograniczanie powierzchni roboczej, bardzo wydajne usuwanie spalin wydechowych. Ponadto dzięki zastosowaniu zwijaczy w przypadku wyciągów bębnowych łatwiej jest utrzymać ład i porządek na stanowisku pracy, co ma znaczny wpływ jeśli chodzi o bezpieczeństwo pracy i wzrost wydajności. Ponieważ koszt tego typu wyciągów jest umiarkowany, na ich zakup decydują się nawet małe warsztaty.

W większych stacjach obsługi i warsztatach najrozsądniejszym rozwiązaniem jest wykonanie centralnej instalacji odprowadzającej spaliny za pomocą wspólnego systemu kanałów wentylacyjnych, do których są podłączane punkty odciągowe. Tego typu systemy dzielą się na podpodłogowe i nadpodłogowe.

Instalacje podpodłogowe posiadają kanały zbiorcze znajdujące się pod podłogą warsztatu. Kanały zamykane są pokrywami, do których przyłącza się węże elastyczne wraz z ssawkami.

W przypadku nadpodłogowych instalacji kanały zbiorcze zawieszone są pod sufitem lub wzdłuż ścian, do których mocowane są węże elastyczne lub indywidualne zwijacze bębnowe. Kanały zbiorcze są jednocześnie jezdnią dla przesuwnych (mobilnych) odsysaczy spalin.

W przypadku instalacji nadpodłogowych ze zbiorczym kanałem i mobilnym odsysaczem bardzo ważna jest sztywność kanału. Chodzi tu głównie o zachowanie szczelności gumowego "fartucha" uszczelniającego. Poza tym istotne znaczenie ma wewnętrzna owalność kanału, dzięki czemu zmniejsza się w istotny sposób opory przepływu. Wskazane jest wykonanie kanału z aluminium. Uzyskuje się dzięki temu wysoką odporność na korozję oraz zmniejsza się masę całej instalacji.

Często stosuje się również rozwiązanie umożliwiające podłączenie odciągu spalin do pojazdu który znajduje się w ruchu (podczas badania układu jezdnego na ścieżce diagnostycznej). Są to tzw. przejezdne wyciągi spalin. W takim przypadku instalacja ma kilka wózków odciągu spalin i wówczas wskazane jest stosowanie szyn z torem powrotnym. Tego typu wyciągi wyposażone są przeważnie w wypięcia zapobiegające uszkodzeniu odciągów w przypadku braku wypięcia ssawki przez obsługę warsztatu.

Prawidłowy i przemyślany dobór tego typu urządzeń zapewnia bezpieczną i ergonomiczną pracę ludzi.